Trận Tốt Động – Chúc Động năm 1426: Diễn biến, kết quả, ý nghĩa

3.7
(3)

Trận Tốt Động – Chúc Động là cuộc đụng độ quân sự giữa quân nghĩa Lam Sơn và quân nhà Minh tại Đông Quan (nay là Thăng Long, Hà Nội). Đây là một trong những chiến thắng lớn của quân nghĩa Lam Sơn và được ghi nhận trong tác phẩm lịch sử “Bình Ngô đại cáo”. Trong bài viết này, hãy cùng DINHNGHIA tìm hiểu về bối cảnh, nguyên nhân, diễn biến, kết quả, ý nghĩa của chiến thắng Tốt Động – Chúc Động nhé!

Thông tin chung

Trận Tốt Động – Chúc Động diễn ra từ ngày 6 đến ngày 8 tháng 10 năm Bính Ngọ (tức ngày 05 – 07/11/1426). Đây là cuộc đối đầu giữa quân khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo và quân nhà Minh, lúc bấy giờ đang đóng quân tại Đông Quan, nay thuộc Hà Nội.

Trận đánh này là một phần của cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược. Đây cũng là một bước ngoặt quan trọng dẫn đến chiến thắng cuối cùng của quân Lam Sơn, giúp giành lại độc lập cho dân tộc.

Chiến thắng tại Tốt Động – Chúc Động không chỉ thể hiện tài lãnh đạo và chiến thuật xuất sắc của Lê Lợi và Nguyễn Trãi mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, quyết tâm chiến đấu chống giặc ngoại xâm của nhân dân Việt Nam. Trận chiến này sau đó được nhắc đến trong “Bình Ngô đại cáo“, bản cáo chính thức tuyên bố sự độc lập của đất nước sau chiến thắng.

Lê Lợi - người dẫn dắt nghĩa quân Lam Sơn trong cuộc chiến chống quân Minh
Lê Lợi – người dẫn dắt nghĩa quân Lam Sơn trong cuộc chiến chống quân Minh

Địa điểm diễn ra trận Tốt Động – Chúc Động

Trận Tốt Động – Chúc Động diễn ra tại hai địa điểm Tốt Động – Chúc Động (nay thuộc huyện Chương Mỹ, Hà Nội). Hai địa điểm này cách nhau khoảng 6-7 km:

  • Tốt Động, còn được gọi là Tụy Động (nay là xã Tốt Động: là nơi quân Lam Sơn phục kích và tấn công tiên phong của quân Minh đến từ Đông Quan (Trung Quốc).
  • Chúc Động, còn gọi là Ninh Kiều (nay là thị trấn Chúc Sơn): là điểm quân Lam Sơn lập mưu phục kích và đánh bại lực lượng hậu binh của quân Minh khi họ tiến quân ra khỏi Đông Quan.
Địa điểm diễn ra trận Tốt Động - Chúc Động là tại Chương Mỹ, Hà Nội ngày nay
Địa điểm diễn ra trận Tốt Động – Chúc Động là tại Chương Mỹ, Hà Nội ngày nay

Bối cảnh

Sau 8 năm khởi nghĩa, nghĩa quân Lam Sơn dưới quyền Lê Lợi đã trở nên mạnh mẽ, giành lại nhiều vùng lãnh thổ từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên – Huế và bao vây thành Nghệ An. Phát hiện quân Minh tập trung ở Nghệ An, Lê Lợi nhận định Đông Đô yếu thế và quyết định tấn công. Tháng 8/1426, ông chia quân thành ba mũi tiến quân về phía Bắc, phá vỡ đường viện binh của địch và đánh chiếm các khu vực chủ chốt.

Ngày 12/8, quân của Lý Triện đến gần Đông Quan và quyết định tấn công quân Minh, đánh bại họ tại Ninh Kiều, tiêu diệt hơn 2.000 quân địch. Ngày 17/9, Lê Lợi dẫn quân đuổi theo địch vượt biển về Đông Đô, đồng thời đóng quân tại Lỗi Giang. Đến ngày 20/8, quân của Phạm Văn XảoTrịnh Khả chiến thắng một trận lớn tại Tam Giang, cắt đứt viện binh từ Vân Nam và chiếm ưu thế trên chiến trường.

Cùng ngày, Lý Triện chiến đấu với quân Minh tại cầu Nhân Mục, tiêu diệt hơn 1.000 quân địch và bắt giữ Đô ty Vi Lượng. Mặc dù chiến thắng liên tiếp, nghĩa quân Lam Sơn vẫn chủ yếu tập trung tại Nghệ An và Thanh Hóa, thận trọng khi tiếp cận Đông Quan. Dù đã gây áp lực lớn lên quân Minh nhưng lúc này người dân trong nước vẫn còn đang phân vân và chưa hoàn toàn tin tưởng, ủng hộ nghĩa quân.

Quân Lam Sơn trong trận Tốt Động - Chúc Động
Quân Lam Sơn trong trận Tốt Động – Chúc Động

Tương quan lực lượng

Quân Minh

Dựa theo các tài liệu lịch sử như “Đại Việt sử ký toàn thư“, “Đại việt thông sử” và “Lam Sơn thực lục“, Vương Thông đã dẫn đầu một lực lượng hùng hậu gồm 50.000 quân và 5.000 ngựa từ Trung Quốc, sau đó kết hợp với quân đóng tại Đông Quan. Tổng cộng là hơn 100.000 quân.

Nghĩa quân Lam Sơn

Dựa vào “Đại Việt sử ký toàn thư”, quân của Lý Triện và Đỗ Bí bao gồm 3.000 binh lính và một thớt voi (1 cá thể voi). Trong khi đó, lực lượng của Nguyễn Xí, Đinh Lễ và Trương Chiến có 3.000 quân tinh nhuệ cùng hai thớt voi.

Ngoài thông số này, cuốn “Lam Sơn thực lục” ghi chép rằng quân của Lý Triện, Trịnh Khả và Đỗ Bí có tổng cộng 2.000 binh sĩ, trong khi lực lượng của Đinh Lễ và Nguyễn Xí cũng có 2.000 binh lính tinh nhuệ.

Diễn biến trận Tốt Động – Chúc Động

Đụng độ ở Tam La và Cổ Sở

Vào ngày 05/11/1426, Vương Thông chia quân Minh làm ba đạo để tiến công, với mỗi đạo cách nhau khoảng 10-15 km. Vương Thông dẫn đầu một nhóm từ Đông Quan qua cầu Tây Dương (Cầu Giấy) tiến về Cổ Sở. Phương Chính đi theo cầu Yên Quyết hướng Sa Đôi. Mã Kỳ cùng Sơn Thọ theo cầu Nhân Mục tiến về Thanh Oai.

Trong khi đó, quân Lam Sơn dưới sự chỉ huy của Lý Triện và Đỗ Bí đóng quân ở phía nam, gần Mã Kỳ. Sau khi thiết lập mai phục tại Cổ Lãm, quân Lam Sơn dùng một nhóm nhỏ để khiêu khích và rút lui, thu hút quân Minh vào trận địa mai phục ở Tam La. Tại đây, quân Minh bị kẹt trong bùn lầy và bị quân Lam Sơn tấn công từ hai bên.

Sau thất bại ở Tam La, Vương Thông phải thay đổi chiến thuật và tăng cường cảnh giác. Ngày 6 tháng 11, Lý Triện và Đỗ Bí tấn công trại quân Minh ở Cổ Sở. Tuy nhiên, quân Minh đã chuẩn bị sẵn tre chắn và chông sắt khiến cuộc tấn công của nghĩa quân Lam Sơn thất bại. Họ buộc phải rút lui và giữ vững vị trí chiến lược.

Sơ đồ diễn biến trận Tốt Động - Chúc Động
Sơ đồ diễn biến trận Tốt Động – Chúc Động

Kế hoạch mới của hai bên

Sau chiến thắng, Vương Thông quyết định sử dụng ưu thế quân số để tấn công vào trại quân Lam Sơn ở Ninh Kiều. Tuy nhiên, khi đến nơi, Lý Triện và Đỗ Bí đã phá trại và rút quân về Cao Bộ. Vương Thông buộc phải đóng quân tại Ninh Kiều, chuyển từ thế tấn công sang thế phòng thủ. Mặc dù một số cố vấn như Trần Hiệp khuyên cẩn trọng do địa hình phức tạp, Vương Thông vẫn quyết định tiếp tục truy đuổi quân Lam Sơn.

Trong khi đó, quân Lam Sơn bắt được lính do thám của quân Minh và học được kế hoạch tấn công Cao Bộ của Vương Thông. Ta chia lực lượng thành hai đạo chính và kỳ binh. Vương Thông dẫn chính binh qua sông Đáy tại Ninh Kiều, trong khi kỵ binh và pháo binh sẽ di chuyển bí mật để tạo hiệu ứng đánh lạc hướng.

Quân Lam Sơn sử dụng thông tin từ gián điệp và ưu thế địa hình, bố trí mai phục tại Tốt Động và Chúc Động. Quân ta áp dụng chiến thuật chia cắt để đối phó với quân Minh. Chiến thuật này cũng được quân Phần Lan áp dụng trong Chiến tranh Mùa đông sau này.

Quân Minh sa bẫy ở Tốt Động – Chúc Động

Vào sáng sớm ngày 07/11/1426, quân Minh tiến hành tấn công quân Lam Sơn từ hai hướng. Tuy nhiên, khi đến Tốt Động, Vương Thông nhầm lẫn tiếng pháo của quân Lam Sơn là dấu hiệu từ đạo kỳ binh của mình. Đồng thời, do không phát hiện hoạt động của quân địch, Vương Thông tiếp tục tiến công.

Quân Lam Sơn bất ngờ tấn công quân Minh từ nhiều hướng tại Tốt Động. Điều kiện thời tiết mưa lớn khiến địa hình trở nên lầy lội, làm quân Minh mắc kẹt và không thể chiến đấu hiệu quả. Ở Chúc Động, hậu quân của Vương Thông bị tấn công mạnh mẽ và nhanh chóng bị tiêu diệt.

Đạo kỳ binh Minh không thể hoàn thành nhiệm vụ đánh lạc hướng quân Lam Sơn và buộc phải rút lui về Đông Quan trong hỗn loạn. Vương Thông bị thương nặng và cùng quân rút lui qua Ninh Kiều. Trong khi đó, quân Minh theo Phương Chính chạy về Đông Quan qua Cổ Sở.

Theo các tài liệu lịch sử Việt Nam, khoảng 50.000 quân Minh bị giết và 10.000 bị bắt. Trong khi tài liệu Trung Quốc ghi nhận số lượng tử vong thấp hơn. Sử gia Phan Huy Lê nhận định rằng các sử quan nhà Minh cố gắng giảm nhẹ mức độ thất bại của quân Minh tại trận Tốt Động – Chúc Động.

Quân Minh có lực lượng vô cùng hùng hậu nhưng đã bại trận
Quân Minh có lực lượng vô cùng hùng hậu nhưng đã bại trận

Kết quả

Chiến thắng ấn tượng tại Tốt Động – Chúc Động đã trở thành điểm sáng lịch sử, làm thay đổi cục diện cuộc kháng chiến chống quân Minh của nghĩa quân Lam Sơn. Không chỉ giành được sự ủng hộ rộng rãi từ các vùng Trung châu, chiến thắng này còn buộc quân Minh phải chuyển từ thế tấn công sang phòng thủ trong các thành trì. Ngay sau tin chiến thắng, Lê Lợi dẫn quân từ Thanh Nghệ lên Bắc, thu phục các địa phương và bắt đầu bao vây Đông Quan.

Hệ thống hành chính của nhà Minh tại Giao Chỉ gần như sụp đổ, tạo điều kiện cho Lê Lợi tự do huy động nguồn lực địa phương cho việc vây hãm và chuẩn bị đối phó với quân viện từ phương Bắc. Chiến lợi phẩm từ trận chiến bao gồm ngựa, quân tư, khí giới và xe cộ. Trong khi đó, Vương Thông phải hủy hoại chuông Quy Điền và vạc Phổ Minh để chế tạo đạn dược và vũ khí.

Quân Lam Sơn không chỉ thu được khí giới mà còn học hỏi công nghệ quân sự từ quân Minh. Đầu năm 1427, họ chế tạo thành công các loại vũ khí công thành như Tương Dương pháo, Phi mã xa và Lã Công xa cũng như nhiều loại hỏa pháo khác. Việc áp dụng công nghệ Minh người đã giúp thu hẹp khoảng cách công nghệ giữa hai bên. Đồng thời, những vũ khí mới này đóng vai trò quan trọng trong các chiến thắng sau này của quân Lam Sơn.

Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử

Nguyên nhân thắng lợi

Thắng lợi của trận Tốt Động – Chúc Động có các nguyên nhân chính:

  • Tinh thần yêu nước mãnh liệt và sự đoàn kết quyết tâm của nhân dân trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
  • Sự lãnh đạo sáng suốt, dựa vào sức mạnh của nhân dân đã phát triển cuộc kháng chiến trở nên rộng lớn. Sự tổ chức và sử dụng lực lượng quân sự một cách khoa học, hiệu quả, nhất là việc bao vây, chia cắt và tiêu diệt từng bộ phận của địch, đã dẫn tới sự sụp đổ hoàn toàn của cuộc tiến công quân Minh.
  • Chiến thắng còn đến từ việc áp dụng đường lối kháng chiến và chiến thuật tác chiến đúng đắn, sáng tạo. Nghĩa quân Lam Sơn đã phát huy thế tiến công mạnh mẽ, chủ động tấn công và tiêu diệt lực lượng lớn của địch, đưa quân Minh vào tình thế hoàn toàn bị động về mặt chiến lược.

Những yếu tố này đã cùng nhau tạo nên thắng lợi vang dội tại Tốt Động – Chúc Động, một trong những trận đánh quan trọng nhất trong lịch sử kháng chiến chống Minh của dân tộc Việt Nam.

Sự lãnh đạo tài tình của chỉ huy đóng vai trò quan trọng giành thắng lợi
Sự lãnh đạo tài tình của chỉ huy đóng vai trò quan trọng giành thắng lợi

Ý nghĩa chiến thắng Tốt Động – Chúc Động

Trận Tốt Động – Chúc Động mang ý nghĩa sâu sắc và quan trọng trong lịch sử kháng chiến chống quân xâm lược Minh của dân tộc Việt Nam:

  • Bước ngoặt chiến lược: Chiến thắng này đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Minh. Đó là sự chuyển biến từ chủ yếu phòng thủ sang chủ động tấn công, làm thay đổi cục diện của cuộc chiến.
  • Tăng cường tinh thần chiến đấu: Chiến thắng tại Tốt Động – Chúc Động đã nâng cao tinh thần đoàn kết, quyết tâm và lòng yêu nước của nhân dân.
  • Lật đổ hệ thống hành chính nhà Minh: Chiến thắng đã góp phần làm sụp đổ hệ thống hành chính của nhà Minh tại Giao Chỉ, mở đường cho việc giành lại quyền kiểm soát đất nước từ tay quân xâm lược.
  • Tiền đề cho những chiến thắng sau này: Trận chiến đã tạo tiền đề cho những chiến thắng sau này của nghĩa quân Lam Sơn, bước đầu hướng tới thắng lợi cuối cùng trong cuộc kháng chiến.
  • Khẳng định năng lực lãnh đạo và chiến thuật: Chiến thắng là minh chứng cho năng lực lãnh đạo và chiến thuật quân sự sáng tạo, linh hoạt của quân Lam Sơn.
Tượng đài tưởng nhớ vua Lê Lợi ở Thanh Hóa
Tượng đài tưởng nhớ vua Lê Lợi ở Thanh Hóa

Xem thêm:

Hy vọng rằng qua bài viết vừa rồi, Dinhnghia đã giúp các bạn biết thêm về trận Tốt Động – Chúc Động (địa điểm, bối cảnh, diễn biến, kết quả và ý nghĩa của trận chiến). Nếu thấy bổ ích hãy chia sẻ cho bạn bè, người thân nhé. Chúc bạn học tập thật tốt!

Bạn thấy bài viết này hữu ích chứ?

Hãy chọn vào ngôi sao để đánh giá bài viết

Đánh giá trung bình 3.7 / 5. Lượt đánh giá 3

Hãy là người đầu tiên đánh giá bài viết

Hãy để lại bình luận

Xem nhiều

Bài tin liên quan

Mạng 5G là gì? Mạng 5G khi nào phủ sóng toàn quốc?

Mạng 5G là bước tiến vượt bậc trong công...

Mạng 4G là gì? Có nhanh không? 4G và LTE khác gì nhau?

Mạng 4G, ra đời vào năm 2010, là thế...

3G là gì? Tốc độ của mạng 3G là bao nhiêu? Khác gì với 2G và 4G

Mạng 3G, ra đời vào đầu những năm 2000,...

Mạng 2G là gì? Tại sao cắt mạng 2G? Khi nào cắt?

Mạng 2G, công nghệ di động phổ biến từ...